05 Jul Η Αριστερά στην (Δυτική) Ευρώπη και το Μετά από αυτήν

Η Αριστερά στην  (Δυτική) Ευρώπη και το Μετά από αυτήν  

Του Δημήτρη Μπελαντή

( 4 Ιουλίου 2024)

Εικόνα: εκδήλωση του Νέου Λαϊκού Μετώπου στην Γαλλία

Το αποτέλεσμα του α’ γύρου των γαλλικών βουλευτικών εκλογών, οι δηλώσεις των πολιτικών δυνάμεων μετά τον α’ γύρο,  αλλά και τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών προσφέρονται για σκέψεις  σε σχέση με την κατάσταση της Αριστεράς στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.  Με τον όρο Δυτική Ευρώπη δεν εννοούμε την γεωγραφική Δυτική Ευρώπη αλλά το τμήμα της Ευρώπης που ανήκει στο πλέγμα εξουσίας των ΝΑΤΟ-ΕΕ.

Τόσο στις ευρωεκλογές όσο και στον α’ γύρο των βουλευτικών    εκλογών στην Γαλλία διαφαίνεται μεγάλη άνοδος των κομμάτων της λαϊκής Δεξιάς ή Ακροδεξιάς και του ευρωσκεπτικιστικού συντηρητικού χώρου. Σε αυτό έχουν συντελέσει παράγοντες όπως η ακρίβεια, η ενεργειακή φτώχεια, η οικονομική κάθοδος της ΕΕ λόγω της ενεργειακής  κρίσης, η προοπτική ενός γενικευμένου πολέμου με την Ρωσία, αλλά και ειδικότερα ζητήματα όπως η κατά περιόδους  ένταση του μεταναστευτικού ζητήματος, οι εθνικές ταυτότητες,  τα woke θέματα κλπ .  Φάνηκε αυτή η άνοδος  στην Γαλλία, στην Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Ισπανία, στην Σουηδία, στην Ελλάδα και σε αρκετές χώρες ακόμη.

Πίνακες όπως αυτός των Financial Times όπου το 54 % των οικονομικά δυσαρεστημένων και αποκλεισμένων  φαίνεται να ψηφίζει το RN της Λεπέν και μόνο το 29% την Αριστερά  του Νέου Λαϊκού Μετώπου  και επίσης το ότι το ΝΛΜ έχει ένα από τα χειρότερα ποσοστά του στους χειρώνακτες εργάτες δείχνουν ότι έχει υπάρξει μια  πλήρης σχεδόν ανταλλαγή  ταξικού εκλογικού ακροατηρίου μεταξύ Αριστεράς και Λαϊκής Δεξιάς κατά τις τελευταίες δεκαετίες και στην Γαλλία αλλά και σε άλλες χώρες. Η Αριστερά εκπροσωπεί είτε την εργατική αριστοκρατία είτε συνηθέστερα ανώτερα μεσαία και στελεχικά στρώματα ή και καθαρά μεγαλοαστικά στρώματα.

Από την άλλη πλευρά υπό τον «κίνδυνο επικράτησης της Ακροδεξιάς» που έχει λάβει έκταση ηθικού πανικού στα συστημικά ΜΜΕ, το Ακραίο Κέντρο και χειραγωγεί τα αριστερά κόμματα και μέτωπα αλλά και καταφέρνει να μειώσει την πολιτική απόσταση ανάμεσα  στο ίδιο και την Άκρα Δεξιά, με πιθανό σενάριο την συγκυβέρνηση μαζί της στην Γαλλία.    Το ότι  σε μια κοινωνία πολύ ενεργή κοινωνικά όπως η Γαλλία και μετά από τέτοια ισχυρή κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, η άρχουσα τάξη και η συλλογική Δύση καταφέρνει ακόμη να εντάσσει σε ενιαία ή συγκλίνουσα  ρότα όλα τα πολιτικά κόμματα αποδεικνύει ότι παρά την παρακμή του το σύστημα εξουσίας στην Δύση διαθέτει ακόμη  ισχυρά αποθέματα ηγεμονίας ή «ήπιας ισχύος».

Η Αριστερά αποτυγχάνει να αντιπαρατεθεί στα κόμματα του Ακραίου Κέντρου όπως ο Μακρόν στην Γαλλία, οι Σοσιαλδημοκράτες-Πράσινοι στην Γερμανία ή ο Μητσοτάκης  στην Ελλάδα. Παραχωρεί  την σκυτάλη της αντίθεσης προς το Ακραίο Κέντρο στην λαϊκή Δεξιά και Ακροδεξιά.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Εξαιτίας της τωρινής της ταξικής σύνθεσης αλλά και της ιδεολογικής της πορείας επί χρόνια ήδη, η Αριστερά  ακολουθεί και διαδίδει μια πολιτική θεματολογία και ιδεολογία  που είτε είναι αδιάφορη στα εργατικά και φτωχά κοινωνικά στρώματα, ιδίως τα γηγενή, είτε είναι και εχθρική.

Παράδειγμα πρώτο: «πράσινη ανάπτυξη» . Η τοποθέτηση αυτή και του συστήματος αλλά και της  Αριστεράς  αποβιομηχανοποιεί περαιτέρω την  ΕΕ , αυξάνει την τιμή καυσίμων-σε συνδυασμό και με την ενεργειακή κρίση λόγω κυρώσεων στην Ρωσία-χαρατσώνει τους φτωχούς, αύριο θα επιβάλει περιορισμούς μετακίνησης, ενισχύει δραστικά την ανεργία  κλπ Γιατί να ψηφίσει κάποιος φτωχός   εργαζόμενος, άνεργος  ή μικροαστός  το χαράτσωμά του ή την απόλυσή του;;.έχει λογική;

Παράδειγμα δεύτερο: πόλεμος και ουκρανικό, ΝΑΤΟ, ΕΕ, αντιιμπεριαλισμός.  Η Αριστερά στην Ευρώπη δεν καταφέρεται κατά του πολέμου και των πρωταρχικών ευθυνών του ΝΑΤΟ. Αντίθετα. Είτε λέει ότι φταίνε και οι δύο το ίδιο είτε αποκρύπτει  παραδόξως την σοβαρότητα του ζητήματος είτε κατηγορεί τον  «δικτάτορα Πούτιν»  και ξελασπώνει το ΝΑΤΟ. Τα λαϊκοδεξιά κόμματα  ξεκινούν πιο κριτικά προς το ΝΑΤΟ από την Αριστερά αν και όταν μπαίνουν στην  τροχιά διακυβέρνησης  βασικά αλλάζουν στάση.

Επίσης, ενώ είναι προφανές ότι η ΕΕ είναι οικοδόμημα  του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, της φτώχειας για τους λαούς  και του  ιμπεριαλιστικού πολέμου καθώς και νέων μορφών αυταρχισμού ή ολοκληρωτισμού, η Αριστερά στην Δυτική Ευρώπη δεν είναι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αντιΕΕ δύναμη. Παλεύει …για αλλαγές εντός της ΕΕ, πράγμα που μόνο γέλιο   προκαλεί. Ακόμη και η λεγόμενη αντικαπιταλιστική Αριστερά  ή το ΚΚΕ στην Ελλάδα στα λόγια μόνο  και τις διακηρύξεις είναι αντιΕΕ .  Η στάση τους ίσων αποστάσεων  στο ουκρανικό και στον πόλεμο δείχνει ότι λειτουργούν αντικειμενικά ως  στηρίγματα  του πλέγματος ΕΕ-ΝΑΤΟ.

Μια Αριστερά που δεν είναι αντιπολεμική δύναμη  και   είναι φιλοΝΑΤΟ και φιλοΕΕ  γιατί να ψηφιστεί από τον λαό;

Παράδειγμα τρίτο : μεταναστευτικό. Ενώ είναι σωστό η Αριστερά να υπερασπίζει τους μετανάστες από τον πνιγμό, τις διακρίσεις, την βία και την κρατική καταπίεση κλπ , η δυτική Αριστερά έχει φτάσει να υπερασπίζει την πολιτική των «ανοιχτών συνόρων», που είναι ουσιαστικά και πολιτική του Ακραίου Κέντρου με διαβαθμίσεις. Σε μια συγκυρία όπου η Ευρώπη ασθμαίνει οικονομικά και αποβιομηχανίζεται πλήρως, η πολιτική «ανοιχτών συνόρων» διευρύνει την κοινωνική περιθωριοποίηση, οξύνει τον ρατσισμό και  δημιουργεί μια αντίσταση στους γηγενείς εργαζόμενους και λαϊκά στρώματα απέναντι στην Αριστερά .  Η μόνη αριστερή δύναμη που δεν υπερασπίζει τα «ανοιχτά σύνορα»   είναι το κόμμα της Βάγκενκνεχτ στην Γερμανία  και γι’ αυτό  και πήγε αρκετά καλά στις ευρωεκλογές.

Παράδειγμα τέταρτο : woke κουλτούρα, δικαιώματα των ΛΟΑΤ, ακραίος φεμινισμός  κλπ Η Αριστερά στην Δύση ασχολείται πολύ λίγο με το γενικό ταξικό ζήτημα καθόλου με τον αντιιμπεριαλισμό  και πάρα πολύ με τα δικαιώματα  σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, σεξισμού  κλπ    Μπορεί αυτό να ακούγεται ως  «συντηρητικο» σχόλιο,  αλλά τα πιο καταπιεσμένα και φτωχά στρώματα δεν έχουν  κατά κανόνα αυτήν την οπτική. Χωρίς ντε και καλά να είναι  «σεξιστές»,  «μισογύνηδες»  κλπ θεωρούν πρώτο πρόβλημα την φτώχεια τους και την εκμετάλλευσή τους και  όχι τα ζητήματα έμφυλων συγκρούσεων ή δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ ή των τρανς κλπ.  Απέναντι σε μια Αριστερά των ανώτερων μεσαίων στρωμάτων που ασχολείται μόνο με τα επιμέρους ταυτοτικά δικαιώματα και αδιαφορεί  για την φτώχεια τους είναι λογικό να είναι εχθρικοί. Επιπλέον τα πιο φτωχά  στρώματα δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι την πλήρη  αποδόμηση της πυρηνικής οικογένειας , της εθνικής ταυτότητας και των διαφορετικών σεξουαλικών χαρακτηριστικών και συμβολισμών μεταξύ άνδρα και γυναίκας που επιχειρούν να αποδομήσουν πλήρως τα woke κινήματα ή τον  πόλεμο μεταξύ των φύλων ή τα άτομα  με μη δυαδικό φύλο και τόσα άλλα.    .   Ούτε βλέπουν θετικά κινήσεις όπως η τεκνοθεσία από ομόφυλα  ζευγάρια.   Η πυρηνική οικογένεια έχει χίλια δύο προβλήματα αλλά η αποδόμηση και διάλυσή της είναι ακόμη χειρότερη για τους κάτω.

Ακόμη και η πλήρης αποδόμηση της θρησκευτικότητας   από την Αριστερά βιώνεται από τα πιο φτωχά στρώματα ως μια παραχώρηση στον ατομικιστικό μηδενισμό. Και στην απώλεια  πνευματικού νοήματος. Το θρησκευτικό βίωμα, παρά το ότι ο γράφων είναι άθεος, συνιστά έναν συλλογικό δεσμό  (άλλο ζήτημα  η εκκλησιαστική εξουσία) και η αποδόμησή του από την μαχητική αθεία στην παρούσα κατάσταση μάλλον προάγει τον ναρκισσιστικό μηδενισμό, μια ξεκάθαρα αστική στάση.

Πράγματι, η Αριστερά όπως και το Ακραίο Κέντρο βιώνονται  ως δυνάμεις ενός ατομικιστικού μηδενισμού.

Παράδειγμα πέμπτο : τεχνοκρατία και  εμβόλια.  Στην συγκυρία του κόβιντ 19,      η Αριστερά στην Δυτική  Ευρώπη, με  πολύ λίγες εξαιρέσεις,   υπερασπίστηκε άκριτα τα εμβόλια και τα δήθεν επιστημονικά πορίσματα των κρατών και των μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών.  Κατήγγειλε όσους δεν ήθελαν να εμβολιαστούν και όσους επέκριναν τον υποχρεωτικό εμβολιασμό ή την ασφάλεια των ίδιων των  εμβολίων  ως ψεκ, αμόρφωτους, ανορθολογικούς, σκοταδιστές, όργανα του Τραμπ  κλπ Γιατί τα λαϊκά στρώματα που τόσο υποτιμήθηκαν και υβρίστηκαν από αυτήν την Αριστερά να την ψηφίσουν;  Θα  ήταν παράλογο. Δεν είναι τυχαίο  ότι έστω και για τους λάθος λόγους ή λόγους χειραγώγησης τα κόμματα της λαϊκής Δεξιάς και Ακροδεξιάς πολιτεύθηκαν συχνά  υπερασπίζοντας το δικαίωμα  στον σωματικό αυτοπροσδιορισμό, κάτι που μια   αξιοπρεπής Αριστερά που δεν υπάρχει θα έπρεπε να το έχει κάνει αυτή στην θέση τους  αυτονόητα.  Γι αυτό ακριβώς  τα λαϊκοδεξια κόμματα συγκεντρώνουν ισχύ,  γιατί  «καλύπτουν» κενά από την  σκανδαλώδη απουσία της Αριστεράς.

Η Αριστερά  υπερασπίσθηκε την ουδετερότητα της επιστήμης και της τεχνολογίας και καθαγίασε το σύμπλεγμα ιατρικού κατεστημένου και μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών, κρατικομονοπωλιακών  συμπλεγμάτων κλπ

Όχι μόνο αυτό: η εμπειρία των λοκντάουν  και των  υποχρεωτικών εμβολιασμών, η συνεχής παρακολούθηση από τις αρχές στα 2020-22 επέδωσε στην Ελλάδα και την Ευρώπη δομές κρατικού ολοκληρωτισμού παρά το κοινοβουλευτικό προπέτασμα. Οι δυτικές ελίτ στρέφονται σοβαρά στην  καταστροφή των υπολειμμάτων της αστικής δημοκρατίας και την επιβολή ενός καθεστώτος κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού και στρατιωτικής οικονομίας. Επιτάθηκε με την κρίση κόβιντ, επιτείνεται τώρα με τον πόλεμο και την στρατιωτικοποίηση των  κοινωνιών. Καμία χειραφετητική προσπάθεια δεν μπορεί να  προχωρήσει χωρίς έμφαση στην καταπολέμηση του κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού, της ομογενοποίησης του πολιτικού συστήματος και της κατάλυσης των υπολειμμάτων της αστικής δημοκρατίας.  Η υπαρκτή Αριστερά δεν αμφισβήτησε  σε τίποτε τον ανερχόμενο αστικό ολοκληρωτισμό και τον καθαγίασε χάριν δήθεν της επιστήμης και της  «δημόσιας υγείας».   Δεν μπορεί να υπάρξει κανείς γνήσιος αντιφασισμός ή αντιακροδεξιά πολιτική όσο δεν αμφισβητείται ο ολοκληρωτισμός που οικοδομήθηκε από κυβερνήσεις του Ακραίου Κέντρου με την συναίνεση της Αριστεράς. 

Εικόνα: Η αναγγελία της εκλογικής νίκης του Λαϊκού Μετώπου τον Μάιο  1936 στο όργανο του ΚΚ Γαλλίας L’ Humanite

Μετά από όλα αυτά τι;      

Μια λογική είναι να πούμε ότι η Αριστερά είναι σε κρίση και θα φτιάξουμε μιαν άλλη, ριζικά άλλη  μαχητική Αριστερά. Πχ σαν την αντιιμπεριαλιστική Αριστερά στην Ρωσία ή την Λατινική Αμερική ή την Ασία  κλπ Με βάση αυτήν την λογική τα κόμματα της Υπαρκτής Αριστεράς δεν συνιστούν  Αριστερά και Αριστερά είναι μόνο η δική μας «αίρεση» εντός της Αριστεράς που κάποτε θα ανακαταλάβει  την εκκλησία της Αριστεράς. Θυμίζει αρκετά την λογική οικοδόμησης του τροτσκισμού εδώ και δεκαετίες.

Θεωρούμε εδώ και κάποια χρόνια ότι αυτό είναι βυζαντινολογικό και   άγονο-μιλώντας πάντοτε για τις δυτικές κοινωνίες . Κρατώντας θεωρητικά και πολιτικά  ό,τι καλύτερο δημιούργησε η μαρξιστική Αριστερά, ο αναρχισμός και το εργατικό κίνημα, χρειαζόμαστε πολιτικά υποκείμενα με μια νέα  πολιτική ποιότητα.  Δεν εγκαταλείπουμε σε καμία περίπτωση το αίτημα για  την ανατροπή του καπιταλισμού και την αντικατάστασή του από μορφές αυτοδιαχειριζόμενου σοσιαλισμού που πρέπει όμως να ξαναπροσδιορίσουμε  υπό τις σύγχρονες  συνθήκες.

Αφήνουμε πίσω μας την Αριστερά.    

Μετά από τόσα χρόνια χειραγώγησης και εκφυλισμού της έννοιας, τα εργατικά και λαϊκά στρώματα και τάξεις στην  Δυτική Ευρώπη κατανοούν ως «Αριστερά» τον δικαιωματισμό, τα ανοιχτά σύνορα, την προσκόλληση με «αριστερό» πρόσημο στην ΕΕ , την απουσία  αντιιμπεριαλισμού, την από «τα αριστερά» στήριξη στον Ζελένσκυ, την αποδοχή της τεχνοκρατίας,  την διάλυση των κοινωνικών δεσμών, τον ναρκισσισμό των διανοουμένων   κλπ Το πεδίο αυτό  που ορίζεται ψευδώς ως «Αριστερά» έχει καταληφθεί από συστημικές δυνάμεις και δεν ανακαταλαμβάνεται για λόγους και πολιτικούς και πολιτιστικούς..  Πέραν του ότι δεν συμφωνούμε και με μια καθαρά νοσταλγική και μιμητική  επιστροφή στα πειράματα οικοδόμησης του σοσιαλισμού στον εικοστό αιώνα που και αυτά χρειάζονται ριζική επανεξέταση.

Ας θυμηθούμε ότι μετά την χρεωκοπία της σοσιαλδημοκρατίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οικοδομήθηκε ένα νέο μαρξιστικό κίνημα που εγκατέλειψε την έννοια «σοσιαλδημοκρατία» και  αυτοπροσδιορίσθηκε ως  κομμουνιστικό. Η αλλαγή  των ιστορικών  συνθηκών απαιτεί και μια αλλαγή των εννοιών αναφοράς.

Το ποια θα είναι η νέα έννοια  αναφοράς θέλει σκέψη και συζήτηση.

Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα αρχής και προϋποθέσεις   για να οικοδομηθεί μια νέα προοπτική πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης:

–Αντιιμπεριαλισμός και εθνική ανεξαρτησία. Τα δυο βασικά στρατόπεδα σήμερα είναι  οπωσδήποτε καπιταλιστικές δυνάμεις αν και με διαφορές μεταξύ τους στην σχέση κράτους-κεφαλαίου.   Όμως, δεν είναι καθόλου  το ίδιο.  Το στρατόπεδο του ΝΑΤΟ και της συλλογικής Δύσης προκαλώντας τον πόλεμο στην Ουκρανία από  το 2014, υποδαυλίζοντας τον σιωνισμό και άλλες επιθετικές δυνάμεις,   οδηγεί όλο τον κόσμο  στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο για να μην χάσουν οι ΗΠΑ την διεθνή ηγεμονία τους  που ήδη έχει κλονιστεί σοβαρά  οικονομικά και  γεωπολιτικά (δες  Αφρική) πολύ σημαντικά. Δεν θεωρούμε απλώς το ΝΑΤΟ σαν αποκλειστικό υπεύθυνο αλλά θέλουμε και παλεύουμε για να νικηθεί  αυτό και η συλλογική Δύση σε όλα τα μέτωπα  (Ουκρανία, Παλαιστίνη κλπ) και να νικήσουν οι δυνάμεις της Αντίστασης ( Παλαιστίνη, Χαμάς- Χεζμπολάχ,   Ρωσία, Κίνα, αναδυόμενα ανεξάρτητα κράτη στην Αφρική, Ιράν, Υεμένη, Βενεζουέλα, Κούβα  κλπ).  . Ζητάμε επίσης να σταματήσει αμέσως η γενοκτονία στην Παλαιστίνη από το σιωνιστικό κράτος..

– Για να απεμπλακεί η χώρα και η ελληνική κοινωνία από τον πόλεμο και την οδήγησή της στην καταστροφή, πρέπει να καταγγελθεί και να διακοπεί  άμεσα  η ένταξη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, να κλείσουν όλες οι αμερικανικές και νατοϊκές βάσεις , να σταματήσει αμέσως η αποστολή όπλων στην Ουκρανία ή η εμπλοκή εγκαταστάσεων για την τροφοδοσία του σιωνιστικού κράτους. Να σταματήσουν τώρα οι κυρώσεις και να αποκατασταθούν πλήρως οι σχέσεις με την Ρωσία.

-Κάθε σημαντικό βήμα προς την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, την ανάσχεση του νεοφιλελευθερισμού, την εκ νέου δημιουργία αγροτικού και μεταποιητικού τομέα,  την έξοδο από τις αντιρωσικές κυρώσεις απαιτεί ως άμεσο πολιτικό κόμβο  την έξοδο από την ΕΕ , το ΝΑΤΟ  και το σύστημα συμμαχιών της συλλογικής Δύσης και την ένταξη στις διαδικασίες ενός πολυπολικού κόσμου..

• Παρά το ότι η αναφορά στο «εθνικό» ενέχει και αυτή διαφορετικές αναγνώσεις, χρειάζεται σήμερα μια αναβάθμιση της αξίας του «εθνικού» και μια οργανική συσχέτισή της με το ταξικό στα πλαίσια μιας  αντιιμπεριαλιστικής και σοσιαλιστικής  στρατηγικής. Χρειάζεται η έννοια της «εθνικής ανεξαρτησίας»  . Η  εθνική ανεξαρτησία από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και η δημιουργία μιας  ανεξάρτητης, κυρίαρχης και δημοκρατικής κρατικής οντότητας  δεν σημαίνει ούτε καταπίεση των εθνικών μειονοτήτων ούτε ρατσιστικές πολιτικές ούτε αποκλείει στο ελάχιστο τις μάξιμουμ περιφερειακές διακρατικές συνεργασίες ακόμη και μορφές συνομοσπονδιών εφόσον υπάρξουν οι προϋποθέσεις. Το εθνικό και το διεθνιστικό συμπληρώνονται και δεν αποκλείονται μεταξύ τους.

Όμως ο προσδιορισμός «εθνικός»  δεν μπορεί να απουσιάζει από το αίτημα για μια αντιιμπεριαλιστική ανεξάρτητη θέση της Ελλάδας:

• Γιατί ανήκει στις καλύτερες παραδόσεις του ιστορικού αριστερού κινήματος στην Ελλάδα και για αυτό καταπολεμείται από την κοσμοπολίτικη «Αριστερά» .
• Γιατί η εθνική ταυτότητα δεν είναι κάτι πρόσκαιρο ούτε απλώς από τα πάνω κατασκευασμένο αλλά αποτελεί όπως και η ταξική ταυτότητα μια βαθιά εγχάραξη στο φαντασιακό των κοινωνιών και των λαών. Το εθνικό σε μια ριζοσπαστική ανάγνωση είναι η ιδιαιτερότητα ( όχι ανωτερότητα) ενός λαού, η Ιστορία του, ο πολιτισμός του, η δημοκρατική του συγκρότηση. Και ιδίως η Ιστορία της  εθνικής κοινότητας από την σκοπιά των κατώτερων και υποτελών τάξεων και όχι των κυρίαρχων και των νικητών. Το εθνικό από την σκοπιά μας  είναι αυτό που συνδέει στα νεότερα χρόνια  την επανάσταση του 1821 ως λαϊκή  δημοκρατική επανάσταση με την  ΕΑΜική εμπειρία  και την μετεμφυλιακή πάλη κατά της αμερικανοκρατίας και της άρχουσας τάξης. .
• Γιατί μέσω της αναφοράς στο «εθνικό»  μπορεί το αίτημα για ανεξαρτησία να συνδεθεί και με ομάδες ή ρεύματα που δεν είναι ενταγμένα στην Αριστερά, όπως ακριβώς συνέβηκε και κατά την δεκαετία του 1940.

Υπάρχουν και άλλα ζητήματα που πρέπει να  μελετηθούν  ειδικότερα ενταγμένα σε ένα αντιιμπεριαλιστικό και κοινωνικά δίκαιο πλαίσιο. Ενδεικτικά:

• Χάραξη μιας ανεξάρτητης οικονομικής πολιτικής και με ποιές συμμαχίες.
• Ενίσχυση της δημοκρατίας, κατάργηση κατασταλτικών και αντιδημοκρατικών νομοθετημάτων.
• Κατάργηση ιδεολογικών φίλτρων για την συμμετοχή στις βουλευτικές ή άλλες εκλογές.
• Κατάργηση αντεργατικών νομοθετημάτων και επανακοινωνικοποιήσεις επιχειρήσεων και ακινήτων του δημοσίου .
• Ενίσχυση του ποινικού φιλελευθερισμού και του κράτους δικαίου.
• Διάσωση δασών από ΑΠΕ.
• Ανεξάρτητη ενεργειακή πολιτική.
• Πολιτικές για έμφυλα ζητήματα
• Και άλλα πολλά.

Θα  επανέλθουμε.

Εικόνα: η ηγέτρια του κόμματος BSW στην Γερμανία Ζάρα Βάγκενκνεχτ